Julie de Vaan- Julie de Vaan
Een waterbesparende kraan? Zorg dan dat deze de juiste knoppen raakt!
Bijgewerkt op: 22 apr.
Zo kun je veel meer impact maken
Wil je gedrag veranderen? Dan moet je rekening houden met de manier waarop keuzes in jouw situatie tot stand komen, en de knoppen die daarbij het meest belangrijk zijn. Door juist die knoppen te raken, maak je namelijk veel meer impact, en voorkom je dat je veel tijd, geld en energie steekt in ideeën die uiteindelijk weinig effect hebben.
Een voorbeeld is het ontwerp van een kraan die bedoeld is om mensen te stimuleren om water te besparen, door de introductie van een zogenaamde waterbesparende stand. Door bijvoorbeeld te douchen op deze stand, verbruik je veel minder water dan wanneer je de kraan volledig open draait. Een goed idee, maar hoe zorg je ervoor dat mensen deze stand ook daadwerkelijk gaan gebruiken?
Don't: duurzaamheid benadrukken
Bij het stimuleren van duurzaam gedrag, zoals het besparen van water, lijkt het vaak het meest logische om duurzaamheid te benadrukken. Zelf vinden we (als "degenen die duurzaam gedrag willen stimuleren") duurzaamheid immers erg belangrijk. Daarnaast is het duurzame karakter van de waterbesparende stand waar het uiteindelijk om gaat, toch?Daarom wordt de waterbesparende stand op de kraan vaak aangeduid met een soort duurzaamheidslabel, zoals het woordje 'eco'.
Maar wat doet zo'n label nou precies? En wat is het effect ervan? Een label speelt vooral in op zelfeffectiviteit en zelfcontrole. Mensen weten dankzij labels wat ze moeten doen om duurzaam gedrag te vertonen, en worden zelf in staat gesteld om dit gedrag ook daadwerkelijk te vertonen. Dat helpt goed bij mensen die positief staan tegenover duurzaamheid, én gemotiveerd zijn om duurzame keuzes te maken. Het label geeft ze net het laatste stukje wat ze nog nodig hebben: de mogelijkheid om dit gedrag ook daadwerkelijk te vertonen.
Helaas hebben labels zoals deze vaak weinig invloed op mensen die (nog) niet zo veel met duurzaamheid bezig zijn. Zeker niet als er andere knoppen zijn, die een veel grotere rol spelen. Zo zijn bijvoorbeeld gemak, functionaliteit en genieten tijdens het douchen voor veel mensen veel belangrijker dan duurzaamheid.
Daarnaast kan het eco-label ook een ongewenst effect hebben. Juist door het duurzame karakter van de waterbesparende stand te benadrukken, vergroot je de kans op compensatiegedrag. Iets dat veel voorkomt bij duurzaam gedrag. Bij mensen die normaal gesproken veel duurzaam gedrag vertonen, bestaat dan de kans dat ze denken: "nu kan het wel eens wat minder duurzaam". Iets wat veel minder voorkomt als je juist niet benadrukt dat de waterbesparende stand duurzaam is, maar deze stand neerzet als de standaard.
Do: gemak vergroten en de standaard maken
Maak daarom de waterbesparende stand liever de standaard, door dit de gemakkelijkste en meest logische optie te maken. Dat kan bijvoorbeeld met een knopje dat je moet indrukken om de kraan verder open te zetten dan de waterbesparende stand.
Want...
Omdat veel mensen (zeker tijdens het douchen) niet zo met duurzaamheid bezig zijn
En om te voorkomen dat mensen de kraan iets verder open draaien omdat ze normaal wel veel met duurzaam bezig zijn
Is deze optie effectiever om mensen te stimuleren om water te besparen. Hiermee raak je namelijk knoppen die over het algemeen veel meer invloed hebben, zoals gemak en norm. Mensen zullen nu standaard de kraan open draaien tot de waterbesparende stand. Gewoon omdat dit het meest normaal lijkt en het meest gemakkelijke is. Alleen als mensen om een bepaalde reden écht gemotiveerd zijn om de kraan verder open te draaien, zullen zij de moeite nemen om het knopje in te drukken, en meer water gaan verbruiken.
Samengevat:
Dus... als je gedrag wil veranderen, moet je rekening houden met de situatie, en de knoppen die daarin het meest belangrijk zijn. Zo kun je met goed doordachte en goed onderbouwde ideeën, ontwerpen of acties namelijk veel meer impact maken.
Bijvoorbeeld bij het stimuleren van waterbesparing met een waterbesparende stand op de kraan. De logische optie lijkt misschien om het duurzame karakter van deze stand te benadrukken. Maar juist door het niet te hebben over duurzaamheid, maar de waterbesparende stand normaal en het gemakkelijkste te maken, stimuleer je in dit geval meer mensen om water te besparen.