Over gedragsverandering en de kracht van het beïnvloeden van gedrag

Gedrag en gedragsverandering krijgen steeds meer aandacht binnen organisaties. Maar wat houdt gedragsverandering precies in en waarom is het relevant? In dit artikel leggen we de essentie en de waarde van gedragsverandering uit.

Wat is de psychologie achter gedrag?

Onze hersenen functioneren grotendeels op dezelfde manier dankzij duizenden jaren evolutie. We hebben als het ware een set "knoppen" in ons hoofd. Deze knoppen bepalen ons gedrag. Ze worden namelijk continu automatisch indrukt door de signalen die we oppikken uit onze omgeving. Op deze manier reageren we voortdurend op de situaties waarin we ons bevinden. Deze automatische respons is handig, omdat we niet altijd de tijd of de zin hebben om elke keuze zorgvuldig te overdenken. Onze knoppen stellen ons in staat om gedurende de dag snel beslissingen te nemen zonder er bewust over na te denken. Zo wordt ons gedrag beïnvloed door de situatie waarin we ons bevinden.

Waarom vertonen mensen soms ongewenst gedrag?

Evolutionair gezien zijn deze knoppen in ons hoofd erg nuttig. Ze hebben ons geholpen te overleven in de oertijd en helpen ons nog steeds. Ze waarschuwen ons, leiden ons en besparen ons veel tijd en energie.

Desondanks blijven we mensen en geen machines. Soms werkt ons "besturingssysteem" niet optimaal en maken we verkeerde keuzes. Dit komt doordat situaties sneller veranderen dan dat onze knoppen dat doen. Hierdoor zijn sommige situaties te complex om simpelweg de juiste keuzes te maken op basis van onze automatische respons. Ook kunnen keuzes die vroeger wenselijk waren, nu niet meer de beste zijn. Het bijwerken van ons besturingssysteem kost veel tijd. Dit betekent dat de oude knoppen in ons hoofd van invloed blijven en we niet altijd voorgeprogrammeerd zijn om de beste keuzes te maken.

​Hier zijn een paar simpele voorbeelden die dit illustreren:

• Vanuit evolutionair oogpunt duidt de smaak zoet op een energiebron voor ons lichaam, waardoor we een ingebouwde voorkeur hebben voor zoetigheid. In de hedendaagse maatschappij, waar suiker overvloedig aanwezig is, kan deze voorkeur echter schadelijk zijn voor onze gezondheid. Toch blijven we naar zoetigheid verlangen.

• Vroeger was het besparen van energie een essentiële overlevingsvaardigheid vanwege het beperkte voedselaanbod. Dit heeft ervoor gezorgd dat we nog steeds de neiging hebben om "niets te doen". We geven de voorkeur aan luiheid boven inspanning. Hierdoor vinden we verandering vaak moeilijk en kiezen we vaak voor de gemakkelijkste opties, zelfs als die niet optimaal zijn.

Hoe werkt gedragsverandering?

Vaak wordt verondersteld dat we altijd en overal in staat zijn om bewuste keuzes te maken als we ons gedrag willen veranderen. Om gedrag te veranderen, wordt meestal ingezet op het verstrekken van informatie, het vergroten van kennis of het benadrukken van de gevolgen van ons gedrag. Als we echter niet de nodige aandacht, intentie of cognitieve capaciteit hebben op het moment van keuze, zullen we handelen op basis van onze knoppen en ons automatische besturingssysteem. Als de situatie dan niet de juiste knoppen activeert, zullen we automatisch de verkeerde keuzes maken of ongewenst gedrag vertonen.

De meest effectieve manier om gedrag te veranderen, is door de situatie zodanig vorm te geven dat deze de juiste knoppen activeert. Mensen zullen dan automatisch het gewenste gedrag vertonen. Gedragsverandering draait dus om het onderzoeken en begrijpen van welke knoppen in ons hoofd belangrijk zijn voor gedrag en hoe we deze knoppen in onze specifieke situatie kunnen activeren om het gewenste gedrag te stimuleren. Met deze kennis kunnen we situaties creëren die standaard het beste uit het gedrag halen.

Het effectief en blijvend veranderen van gedrag is complex. Daarom zetten wij Gedragsmodellen in om dit gemakkelijker te maken. Deze bieden waardevolle inzichten om gedrag te begrijpen en effectieve gedragsverandering te bewerkstelligen. Lees hier meer over onze Gedragsmodellen en ontdek hoe ze kunnen bijdragen aan positieve verandering.