Langdurig gedrag veranderen? Raak meer dan één knop

Gedrag heeft geen aan- en uitknop. Ons gedrag wordt bepaald door de stand van een hele set aan knoppen in ons hoofd. Om blijvend gedrag te veranderen, is dan ook meer nodig dan het indrukken van een enkele knop.

Hoewel gedrag soms simpel lijkt, zit er meer achter dan je in eerste instantie zou denken. Mensen hebben een heel netwerk aan knoppen in hun hoofd. Het indrukken van die knoppen zorgt voor bepaald gedrag. Het zou gemakkelijk zijn als we deze knoppen los van elkaar zouden kunnen zien. Neem bijvoorbeeld "angst". De meeste mensen zijn bang voor de consequenties van klimaatverandering. Maar vertonen mensen alleen milieuvriendelijk gedrag?

Nee, want zo simpel is het niet. Andere knoppen in het netwerk spelen ook een rol. Ze kunnen het effect van onze angst voor de gevolgen van klimaatverandering op ons gedrag verminderen, tenietdoen, of zelfs omdraaien. Zo zorgt de "voorkeur voor directe beloning" ervoor dat we liever toch wat langer onder de warme douche blijven staan. Onze "houding ten opzichte van een bron" bepaalt of we de boodschap van die bron over klimaatverandering aannemen of naast ons neerleggen. En bij gebrek aan "het gevoel impact te kunnen maken", veranderen we ons gedrag niet omdat dat toch geen zin heeft, of erger nog, trekken we ons helemaal niks meer aan van het klimaat.

Er zit dus een heel netwerk aan knoppen in ons hoofd. Hoe die knoppen ingedrukt worden, bepaalt uiteindelijk ons gedrag. Er is geen aan- of uitknop voor gewenst gedrag. Het gaat om een heel systeem aan knoppen dat goed ingesteld moet zijn om echt gedrag te veranderen. Staar je dus niet blind op een enkele knop, maar houd rekening met alle belangrijke knoppen. Dat vraagt meer commitment, maar levert ook écht een langdurige gedragsverandering op. En dat is wat nodig is om problemen zoals klimaatverandering écht aan te pakken.

Effectief en blijvend gedrag veranderen is ingewikkeld. Om dat gemakkelijker te maken, ontwikkelen wij Gedragskaarten. Hiermee maken we kennis uit de psychologie en gedragswetenschap overzichtelijk, behapbaar en toepasbaar. Lees hier meer.