Gezondere voedingskeuzes in de sportkantine met gedragsverandering

Gemeente Venlo, GGD Limburg Noord, JOGG, Clubtotaal

2016 - 2017

Vraag

• Kan gedragsverandering bijdragen aan een gezondere voedingskeuze in de sportkantine?

• Hoe stimuleer je een gezonde voedingskeuze in de praktijk, zonder het aanbod te veranderen?

Aanpak

• We onderzoeken de manier waarop voedingskeuzes in de sportkantine tot stand komen en welke factoren hier invloed op hebben.

• Op basis daarvan ontwikkelen en toetsen we interventies om gezonde keuzes te stimuleren.

Resultaat

• Een aantoonbaar effect van gedragsinterventies op voedingskeuze, zonder daarbij het aanbod te veranderen. In drie van de vier kantines neemt de aankoop van gezonde keuzes toe.

---

Vraag

Overgewicht is een groeiend probleem in Nederland. Ook in de regio Noord-Limburg, waar meer dan de helft van de bevolking kampt met overgewicht. De sportkantine is een locatie waar vaak ongezonde voedingskeuzes worden gemaakt. Daarom zetten lokale gemeentes, GGD en JOGG in op een gezonder aanbod in de sportkantine.

Maar alleen het aanpassen van het aanbod is vaak niet genoeg om gezonde voedingskeuzes te stimuleren. Daarnaast zijn niet alle sportverenigingen bereid of in staat om het aanbod in hun kantine te veranderen.

Vanuit de gedragswetenschappen worden, naast het veranderen van het aanbod, andere veelbelovende oplossingen geboden voor het bevorderen van gezonde voedingskeuzes. Daarom onderzoeken wij in hoeverre andere (kleine) aanpassingen in de omgeving, ook wel nudges genoemd, kunnen helpen bij het stimuleren van gezondere voedingskeuzes in de sportkantine.

Aanpak

Onze gedragswetenschappelijke aanpak richt zich op het begrijpen van hoe mensen keuzes maken en hoe hun omgeving deze keuzes beïnvloedt. Daarom onderzoeken we eerst hoe voedingskeuzes in de sportkantine tot stand komen, en welke factoren daarbij van invloed zijn. Dit onderzoek bestaat uit:

Literatuurstudie

Een uitgebreid gedragswetenschappelijk literatuuronderzoek. We verzamelen relevante kennis, theorieën en factoren uit de psychologie en uit de nieuwste onderzoeken naar gedrag en voedingskeuzes.

Interviews

36 semi-gestructureerde interviews met betrokkenen uit de praktijk, zoals jongeren, barpersoneel en het bestuur van verenigingen. We achterhalen waarom zij in de sportkantine wel of geen gezonde keuzes maken of stimuleren.

Observaties

8 observaties in kantines van lokale sportverenigingen. We analyseren het gedrag van bezoekers en de inrichting van de kantines.

Vragenlijst

Een vragenlijst bij 204 leden van sportverenigingen, met gesloten vragen over gedrag en de omgeving. We analyseren de data om te achterhalen in hoeverre de factoren uit de literatuur, interviews en observaties invloed hebben.

Pilot en effectmeting

We ontwikkelen interventies die met beïnvloedingstechnieken uit de gedragsverandering inspelen op de belangrijkste factoren uit het onderzoek. Deze direct in de praktijk toepasbare nudges testen we een half jaar lang bij verschillende verenigingen. Met een effectmeting tonen we aan welke nudges het meest effectief zijn om een gezonde keuze in de sportkantine te bevorderen.

Resultaat

1: Kan gedragsverandering bijdragen aan een gezondere voedingskeuze in de sportkantine?

Ja. In 75% van de kantines waar we gedragsinterventies toetsten nam het aantal verkochte gezonde producten toe. Onze gedragsaanpak en -interventies zijn dus bewezen effectief in de praktijk.

2: Hoe stimuleer je een gezonde voedingskeuze in de praktijk, zonder daarbij het aanbod te veranderen?

Er zijn verschillende gedragstechnieken die je kunt inzetten om een gezonde voedingskeuze in de sportkantine te stimuleren zonder daarbij het aanbod te veranderen. Een aantal effectieve nudges of interventies zijn bijvoorbeeld:

• Het slim plaatsen van gezonde voedingskeuzes, bijvoorbeeld bovenaan of onderaan op de menukaart of op ooghoogte in de koeling.

• Met behulp van kleuren en symbolen aangeven welke keuzes gezond en gewenst zijn.

• Een beloningssysteem waarbij mensen punten kunnen sparen met het maken van gezonde keuzes.

• Sporters voorafgaande aan het sporten de keuze aanbieden voor een menu-deal met alleen gezonde opties.

---

Review

Een gedragsaanpak biedt niet alleen inzicht in het gedrag van sporters en bezoekers in de kantine, maar ook praktische oplossingen en adviezen. Zo geeft ook Dion Boss, verantwoordelijk voor de implementatie van 'de gezonde sportkantine' in de regio Noord-Limburg, aan:

"Top samenwerking! Door het onderzoek hebben we vanuit zowel een gedragswetenschappelijke alsook vanuit praktische invalshoek meer inzicht gekregen hoe sporters zich gedragen in sportkantines. Daarnaast hebben ze middels interventies aangetoond welke oplossing effectief kunnen zijn om gezond gedrag te stimuleren met daarbij handige tips en tools voor verenigingen."